22 Απρ Πλάθοντας ανθρώπους | Μέρος Α’ | Έκφραση Ψυχής | Χώρος Συμβουλευτικής & Ψυχοθεραπείας
Γνώρισα εκατοντάδες οικογένειες και καθεμιά μπορεί να τοποθετηθεί σε κάποιο σημείο της κλίμακας από πολύ στοργική ως πολύ διαταραγμένη. Υπάρχουν πολλές ομοιότητες στον τρόπο που λειτουργούν οι στοργικές οικογένειες.
Οι διαταραγμένες οικογένειες επίσης, άσχετα με το ποιο είναι το πρόβλημά τους, φαίνεται να έχουν πολλά κοινά σημεία. Θα ήθελα λοιπόν να ζωγραφίσω με λίγα λόγια αυτούς τους δυο τύπους οικογενειών, έτσι όπως τους παρατήρησα. Φυσικά, καμιά από τις δυο εικόνες δεν ταιριάζει απόλυτα σε μια ορισμένη οικογένεια, αλλά στη μια ή στην άλλη μπορεί να αναγνωρίσεις κάποιο κομμάτι της δικιάς σου οικογένειας σε δράση.
Εύκολα την αισθάνεται κανείς την ατμόσφαιρα της διαταραγμένης οικογένειας. Κοντά της δεν αργώ να νιώσω δυσφορία. Καμιά φορά κρυώνω, σαν να είναι παγωμένοι όλοι γύρω μου, υπάρχει υπερβολική ευγένεια στην ατμόσφαιρα και το βλέπω καθαρά, πως όλοι βαριούνται.
Σε μερικές περιπτώσεις μου φαίνεται πως το καθετί στροβιλίζεται γύρω μου σαν σβούρα. Ζαλίζομαι, δυσκολεύομαι να βρω την ισορροπία μου. Καμιά φορά κάποιο προμήνυμα πλανιέται στην ατμόσφαιρα, που θυμίζει τη γαλήνη πριν απ’ την καταιγίδα, πριν ξεσπάσουν οι αστραπές κι οι κεραυνοί. Άλλοτε πάλι κάποια μυστικότητα βαραίνει τον αέρα. Κάποτε νιώθω βαθιά θλίψη, χωρίς να ξέρω γιατί. Κι αυτό, επειδή οι πηγές της είναι κουκουλωμένες, το καταλαβαίνω.
Όταν βρίσκομαι σε μια τέτοια ατμόσφαιρα διαταραχής, το σώμα μου αντιδρά βίαια. Το στομάχι μου ανακατεύεται, οι ώμοι μου και οι πλάτες μου αρχίζουν και πονάνε και με πιάνει πονοκέφαλος. Θυμάμαι πως αναρωτιόμουν αν τα σώματα των μελών αυτών των οικογενειών αντιδρούσαν όπως αντιδρούσε το δικό μου.
Αργότερα, όταν γνωριζόμαστε καλύτερα και αισθανόντουσαν πιο άνετα μαζί μου για να μου διηγηθούν τον τρόπο ζωής της οικογένειάς τους, παραδεχόντουσαν ότι και οι ίδιοι αισθάνονταν τα ίδια πράγματα, όπως κι εγώ. Έχοντας αισθανθεί το ίδιο πράγμα ξανά και ξανά, άρχισα να καταλαβαίνω γιατί τόσα πολλά μέλη μιας διαταραγμένης οικογένειας βασανίζονται από αρρώστιες. Για τον πολύ απλό λόγο ότι τα σώματά τους αντιδρούν ανθρώπινα σε μια απάνθρωπη ατμόσφαιρα.
Ίσως απορήσετε γι’ αυτές τις αντιδράσεις που περιγράφω εδώ. Ο καθένας, κάθε σώμα αντιδρά στους γύρω του. Πολλοί άνθρωποι δεν έχουν επίγνωση αυτού που συμβαίνει: έχουμε μάθει, καθώς μεγαλώνουμε, να διαγράφουμε αυτά τα συναισθήματα.
Με τόσα χρόνια εξάσκησης το ‘χουμε μάθει τόσο καλά, ώστε να μην αντιλαμβανόμαστε καθόλου ότι αντιδράμε, μόνο πού ύστερα από αρκετές ώρες μας πιάνει πονοκέφαλος, πονάει ο ώμος μας ή έχει ανακατευτεί το στομάχι μας. Ακόμη και τότε μπορεί να μην καταλάβουμε το γιατί.
Έμαθα, να συντονίζομαι μ’ αυτά τα συναισθήματα και να αναγνωρίζω τα σημάδια τους στους άλλους. Μου λένε πολλά για το τι συμβαίνει εκείνη τη στιγμή. Ελπίζω πως αυτό το βιβλίο θα σας βοηθήσει να μάθετε να αναγνωρίζετε αυτά τα τόσο χρήσιμα σημάδια στον εαυτό σας.Το πρώτο βήμα για την αλλαγή, είναι να αναγνωρίζεις αυτό που συμβαίνει.
Στις διαταραγμένες οικογένειες τα σώματα και τα πρόσωπα των ανθρώπων μιλάνε για την κατάστασή τους. Τα σώματα είναι άκαμπτα και σφιγμένα ή καμπουριασμένα. Τα πρόσωπα είναι σκυθρωπά, λυπημένα ή κενά από συναίσθημα σαν να φοράνε μάσκες. Τα μάτια κοιτάζουν χαμηλά κι αποφεύγουν τον κόσμο. Τα αυτιά δεν ακούνε. Οι φωνές είναι τραχιές και στριγγιές ή μόλις που ακούγονται.
Τα μέλη της οικογένειας δεν είναι φίλοι μεταξύ τους και δε χαίρονται ο ένας τον άλλο. Η οικογένεια μένει μαζί από καθήκον και οι άνθρωποι απλώς προσπαθούν να υπομείνουν ο ένας τον άλλο. Κάθε τόσο κάποιος προσπαθεί να ελαφρύνει την ατμόσφαιρα, αλλά οι λέξεις πέφτουν στο κενό.
Τις περισσότερες φορές τα αστεία είναι καυστικά, σαρκαστικά, ακόμη και σκληρά. Οι μεγάλοι είναι τόσο απασχολημένοι να λένε στο παιδί και ο ένας στον άλλο τι να κάνει, που ποτέ δε χαίρονται πραγματικά σαν άτομα. Συχνά τα μέλη των προβληματικών οικογενειών εκπλήσσονται, όταν ανακαλύπτουν ότι πραγματικά μπορούν να χαίρονται ο ένας την παρέα του άλλου.
Βλέποντας ολόκληρες οικογένειες που προσπαθούσαν να ζήσουν μέσα σε τέτοια ατμόσφαιρα, αναρωτιόμουν πώς κατάφερναν να επιβιώνουν.
Ανακάλυψα ότι σε μερικές οικογένειες οι άνθρωποι απλώς απέφευγαν ο ένας τον άλλο, ασχολιόντουσαν τόσο πολύ με τη δουλειά και άλλες διάφορες εξωτερικές δραστηριότητες που σπάνια ερχόντουσαν αληθινά σε επαφή με τ’ άλλα μέλη της οικογένειας. Είναι εύκολο να ζεις μαζί με άλλους σ’ ένα σπίτι και να μην τους δεις για μέρες.
Στενοχωριέμαι πολύ όταν είμαι μαζί με αυτές τις οικογένειες. Βλέπω την απελπισία, το αδιέξοδο και τη μοναξιά.
Βλέπω το κουράγιο των ανθρώπων που προσπαθούν να τα κουκουλώσουν – ένα κουράγιο που μπορεί να σε πεθάνει πριν την ώρα σου. Μερικοί γραπώνονται από μια μικρή ελπίδα, άλλοι ξεφωνίζουν, γκρινιάζουν ή κλαψουρίζουν μεταξύ τους. Άλλοι δε νοιάζονται πια. Όλοι αυτοί συνεχίζουν χρόνο με το χρόνο να υπομένουν τη μιζέρια τούς ή πάνω στην απελπισία τους να τη φορτώνουν στους άλλους.
Δε θα συνέχιζα να βλέπω αυτές τις οικογένειες αν δεν έλπιζα πως μπορεί ν’ αλλάξουν και πραγματικά πολλές απ’ αυτές τα κατάφεραν. Η οικογένεια μπορεί να γίνει το μέρος όπου βρίσκει κανείς αγάπη, κατανόηση και υποστήριξη, ακόμη κι όταν όλα τον εγκαταλείπουν, όπου θα ανανεωθούμε και θα πάρουμε δυνάμεις για να αντιμετωπίσουμε αποτελεσματικά τον κόσμο. Αλλά για εκατομμύρια οικογενειών με προβλήματα, αυτό παραμένει ένα όνειρο.
Στην αστική και βιομηχανική κοινωνία μας, οι θεσμοί που κανονίζουν τη ζωή μας έχουν διαμορφωθεί έτσι ώστε να είναι πρακτικοί, αποδοτικοί, οικονομικοί, κερδοφόροι – αλλά σπάνια για να προστατεύσουν και να υπηρετούν την ανθρώπινη πλευρά των ανθρώπων.
Σχεδόν όλοι μας έχουμε γευτεί τη φτώχεια, τις διακρίσεις, την καταπίεση ή άλλες αρνητικές επιπτώσεις των απάνθρωπων κοινωνικών μας θεσμών. Τα άτομα με διαταραγμένες οικογένειες, που συναντούν απάνθρωπες συνθήκες και στο σπίτι τους, δυσκολεύονται ακόμη περισσότερο να αντέξουν αυτές τις αναποδιές.
Κανένας δε θα διάλεγε σκόπιμα αυτόν τον προβληματικό τρόπο ζωής. Οι οικογένειες τον δέχονται μόνο και μόνο γιατί δεν ξέρουν κανέναν άλλο.Σταμάτα να διαβάζεις για λίγο και σκέψου μερικές οικογένειες απ’ αυτές που ξέρεις και που θα τους ταίριαζε ο χαρακτηρισμός «διαταραγμένες».
Η οικογένεια στην οποία μεγάλωσες έχει μερικά από αυτά τα χαρακτηριστικά; Ήταν ψυχρή κατά καιρούς, απονεκρωτική, υπερβολικά ευγενική, μυστικοπαθής, χαώδης; Ποια είναι τα χαρακτηριστικά της οικογένειας όπου ζεις τώρα; Μπορείς να βρεις κάποια σημάδια που να δείχνουν προβλήματα που μέχρι τώρα δεν τα είχες προσέξει;
_________________
Πλάθοντας ανθρώπους
Βιρτζίνια Σατίρ
Εκδόσεις ΚΕΔΡΟΣ
Artist: mary cassatt