Τι χαρακτηρίζουμε με τον όρο – Μετατραυματικό Στρες | Psychologos-MariaKoraka.Gr

Τι χαρακτηρίζουμε με τον όρο – Μετατραυματικό Στρες | Psychologos-MariaKoraka.Gr

Τραύμα είναι μια δυσάρεστη κατάσταση στην οποία ένα άτομο αισθάνεται ότι απειλείται σοβαρά, σε συναισθηματικό, ψυχολογικό ή σωματικό επίπεδο. Οι περισσότεροι άνθρωποι βιώνουν ένα τραυματικό γεγονός σε κάποια φάση της ζωής τους, όπως ένα αυτοκινητιστικό ατύχημα, κακοποίηση ή παραμέληση, ξαφνικό θάνατο ενός αγαπημένου προσώπου, μια βίαιη εγκληματική πράξη, έκθεση στη βία του πολέμου ή μια φυσική καταστροφή.

Πολλοί άνθρωποι αναρρώνουν από τραύμα, με τον καιρό και με την υποστήριξη της οικογένειας και των φίλων, με σχετική ευκολία. Για άλλους όμως, οι συνέπειες του τραύματος έχουν διάρκεια, προκαλώντας τους να ζουν με βαθύ συναισθηματικό πόνο, φόβο, σύγχυση ή μετατραυματικό στρες, για πολύ μετά αφού έχει πλέον περάσει το γεγονός. Συχνά, η στήριξη, καθοδήγηση και βοήθεια των επαγγελματιών ψυχικής υγείας έχουν ουσιαστική σημασία για την αποκατάσταση του τραύματος.

Τι είναι το μετατραυματικό στρες;

Μετατραυματικό στρες είναι η ψυχολογική αντίδραση σε ένα πολύ στρεσογόνο και απειλητικό για τη σωματική ακεραιότητα, γεγονός που συχνά οδηγεί σε άγχος, αναδρομές, υπερδιέγερση, κατάθλιψη, αυτοκτονικό ιδεασμό και άλλα θέματα ψυχικής υγείας, για μια εκτεταμένη χρονική περίοδο. Οι άνθρωποι που βιώνουν μετατραυματικό στρες, μπορεί να συνεχίσουν να αισθάνονται φόβο ή άγχος, ακόμη και όταν δεν υπάρχει πραγματικός κίνδυνος.

Το μετατραυματικό στρες συνήθως συνδέεται με τους βετεράνους του πολέμου και μάλιστα αναγνωρίστηκε επίσημα ως διαταραχή ψυχικής υγείας, λόγω της πίεσης που άσκησε η Ομάδα Εργασίας Βετεράνων του Βιετνάμ στην Αμερικανική Ψυχιατρική Εταιρεία. Η κατάσταση αυτή τελικά ενσωματώθηκε στην τρίτη έκδοση του Διαγνωστικού και Στατιστικού Εγχειρίδιου (DSM-III) το 1980, και τα νοσοκομεία άρχισαν να προσφέρουν θεραπεία λίγο αργότερα. Πριν από τη δεκαετία του 1970, το φαινόμενο αναφερόταν ως «κόπωση μάχης» ή «shell shock».

Διάγνωση και συμπτώματα

Η διαταραχή μετατραυματικού στρες μπορεί να αναπτυχθεί από μια ποικιλία τραυματικών περιστατικών, από φυσικές καταστροφές ως σεξουαλική επίθεση.

Σύμφωνα με το Διαγνωστικό και Στατιστικό Εγχειρίδιο (DSM-5), για να διαγνωστεί διαταραχή μετατραυματικού στρες, ένα άτομο πρέπει να έχει βιώσει ή υπάρξει μάρτυρας σε ένα τραυματικό, σωματικά απειλητικό γεγονός ή να έχει μάθει ότι συνέβη ένα τραυματικό γεγονός σε έναν στενό φίλο ή μέλος της οικογένειας και να εμφανίσει συγκεκριμένα συμπτώματα για τουλάχιστον ένα μήνα. ΣτοDSM-5 αναφέρονται τέσσερις τύποι συμπτωμάτων:

● Συμπτώματα αποφυγής:

– Αποφυγή συγκεκριμένων περιοχών, θεαμάτων, καταστάσεων και ήχων που υπενθυμίζουν το γεγονός.

– Άγχος, κατάθλιψη, συναισθηματικό μούδιασμα ή ενοχή

● Συμπτώματα επαναβίωσης:

– Ενοχλητικές σκέψεις, εφιάλτες ή αναδρομές στο παρελθόν.

● Συμπτώματα υπερδιέγερσης:

– Θυμός, ευερεθιστότητα και υπερδιέγερση.

– Επιθετική, απερίσκεπτη συμπεριφορά, συμπεριλαμβανομένων των αυτοτραυματισμών.

– Διαταραχές ύπνου.

● Συμπτώματα αρνητικής διάθεσης και σκέψης:

– Απώλεια ενδιαφέροντος για δραστηριότητες που κάποτε θεωρούσε απολαυστικές.

– Δυσκολία να θυμάται λεπτομέρειες του οδυνηρού περιστατικού.

– Αλλαγή στις συνήθειες ή στη συμπεριφορά μετά το τραύμα.

Το άτομο που έχει υποστεί τραύμα, μπορεί να αποφεύγει καταστάσεις ή ανθρώπους που του θυμίζουν την τραυματική εμπειρία. Μπορεί να είναι συναισθηματικά μουδιασμένος, να έχει κατάθλιψη ή άγχος. Κάποιοι άνθρωποι στρέφονται στα ναρκωτικά για να «ναρκώσουν» τα συναισθήματα του τρόμου που διαρκούν για εβδομάδες, μήνες ή και χρόνια μετά από ένα τραύμα.

Αν βιώνετε τέτοια συναισθήματα, σκέψεις ή συμπεριφορές μετά από μια τραυματική εμπειρία, έχετε υπόψη ότι αυτές οι καταστάσεις είναι πολύ ανθρώπινες και δεν υπάρχει τίποτα για να ντρεπόμαστε. Με τη βοήθεια ενός έμπειρου ειδικού, μπορούν να αποκατασταθούν οι συνέπειες του τραύματος.

Θεραπευτική αντιμετώπιση του τραύματος και της μετατραυματικής διαταραχής

Η ψυχοθεραπεία είναι η πιο αποτελεσματική μορφή θεραπείας για την αποκατάσταση από τις συνέπειες του τραύματος. Με τη βοήθεια ενός έμπειρου ψυχοθεραπευτή, το άτομο που έχει βιώσει τραύμα ή έχει διάγνωση μετατραυματικής διαταραχής, μπορεί να κατανοήσει τις εμπειρίες και τα συναισθήματά του, να αναπτύξει τρόπους για να νιώθει ασφαλής, να μάθει υγιείς τρόπους διαχείρισης των εμπειριών του και να συνδεθεί με άλλους πόρους για υποστήριξη.

Ένας έμπειρος θεραπευτής μπορεί να βοηθήσει το άτομο να ξεπεράσει το τραύμα που έχει βιώσει, ακόμη και αν έχει περάσει πολύς καιρός μετά το τραυματικό γεγονός. Τα άλυτα τραύματα είναι από τους πιο συνήθεις λόγους για τους οποίους οι άνθρωποι ζητούν τη βοήθεια ειδικού.

Ιδιαίτερα εστιασμένες στην αποκατάσταση του ψυχικού τραύματος είναι οι τεχνικές EMDR (EyeMovement Desensitization and Reprocessing), Resource Braainspotting και η Νευροφυτοθεραπεία. 

Αυτές οι τεχνικές μπορούν να χρησιμοποιηθούν κατά περίπτωση, ανάλογα με το είδος του τραύματος, το ιστορικό του ατόμου, την προσωπικότητά του και τα συμπτώματα που τον απασχολούν. Σε συνδυασμό με ψυχαναλυτική επεξεργασία του «υλικού» που αναδύεται, αυτή αποτελεί την πλέον ενδεδειγμένη και αποτελεσματική αντιμετώπιση των μετατραυματικών καταστάσεων.

Αν υπάρχουν πολύ έντονα συμπτώματα, μπορεί να χρειαστεί και η χορήγηση φαρμακευτικής αγωγής από ψυχίατρο, για παράδειγμα, αντικαταθλιπτικά, αγχολυτικά και σταθεροποιητές διάθεσης.

Ανθεκτικότητα και εξέλιξη

Δεν καταλήγουν όλες οι περιπτώσεις τραύματος σε μετατραυματική διαταραχή. Στην πραγματικότητα, οι περισσότερες δεν καταλήγουν.

Ας δούμε κάποιους παράγοντες που συντελούν στην ανθεκτικότητα στο τραύμα:

● Ανάπτυξη μιας στρατηγικής διαχείρισης για να επεξεργαστείς το τραύμα και να μάθεις πράγματα από το γεγονός.

● Πρόσβαση σε κοινωνική υποστήριξη είτε μέσω φίλων και της οικογένειας ή μιας εξειδικευμένης ομάδας υποστήριξης.

● Αίσθημα σιγουριάς ότι μπορείς να ανταποκριθείς στην απειλητική κατάσταση.

● Ικανότητα να αντιδράς κατάλληλα απέναντι στο φόβο.

Μάλιστα, στον απόηχο του τραύματος, πολλοί άνθρωποι βιώνουν «μετατραυματική ανάπτυξη» (Richard Tedeschi και Lawrence Calhoun, 2004) δηλαδή, μια θετική προσωπική ανάπτυξη που μπορεί να προκύψει από ένα τραυματικό γεγονός. Αυτή η ανάπτυξη μπορεί να αφορά νέες δυνατότητες για το άτομο, την προσωπική του ισχύ, τις σχέσεις με τους άλλους, την ευγνωμοσύνη για τη ζωή και την πνευματική αλλαγή. Αυτό βέβαια δεν μειώνει την οδυνηρή εμπειρία του γεγονότος ούτε τα επακόλουθα συναισθήματα του πόνου και της απώλειας.

psychotherapeia.net.gr 

***
Μαρία Κορακά 
Ψυχολόγος – ΨυχοΘεραπεύτρια | Κοινωνική Λειτουργός | Θεραπεύτρια Ζευγαριού & Οικογένειας 
Έκφραση Ψυχής – Χώρος Συμβουλευτικής & Ψυχοθεραπείας για Ενήλικες & Εφήβους
Βουραϊκού 2 (Πελεκανέικα) – Πάτρα
Τηλέφωνο Επικοινωνίας : 6974 349 109