Υπάρχουν κάποιοι που περπατούν στο κάστρο της ζωής τους προσπαθώντας να μην τους κοστίσει τίποτα, και δεν μπορούν να το ευχαριστηθούν. Υπάρχουν άλλοι που βιάζονται τόσο να φτάσουν νωρίς, που χάνουν τα πάντα χωρίς και αυτοί να ευχαριστηθούν τίποτα. Κάποιοι λίγοι μαθαίνουν αυτό το μάθημα και παίρνουν το χρόνο τους για κάθε διαδρομή. Ανακαλύπτουν και απολαμβάνουν την κάθε γωνιά, το κάθε βήμα. Ξέρουν πως δε θα είναι δωρεάν, αλλά καταλαβαίνουν ότι το κόστος του να ζεις, αξίζει τον κόπο.

– Χόρχε Μπουκάι

Συνήθως επισκέπτομαι τον ειδικό ψυχικής υγείας όταν τα συμπτώματα από τα οποία ταλαιπωρούμαι έχουν γίνει πολύ έντονα ή όταν οι προσωπικές και επαγγελματικές μου σχέσεις φτάνουν σε αδιέξοδο.   Όσο διαρκεί η κρίση μπορώ να βοηθηθώ, αλλά δεν θα έχω τη δυνατότητα να αναζητήσω τα βαθύτερα αίτια που με οδήγησαν σε αδιέξοδο, ώστε να προσπαθήσω να αλλάξω βαθύτερες πτυχές της ψυχικής μου ζωής. Αυτό μπορεί να επιτευχθεί μόνο όταν βρίσκομαι στην αρχή του προβλήματος ή όταν η ένταση των αρνητικών σκέψεων και αισθημάτων μου θα έχει καταλαγιάσει.

Πιο συγκεκριμένα, ανατρέχω σε θεραπεία εγώ ή κάποιο αγαπημένο μου άτομο όταν:

• Συναισθηματικές και συγκινησιακές δυσκολίες διαταράσσουν την ομαλή λειτουργία της καθημερινής μου ζωής.
• Αντιμετωπίζω θλίψη, απελπισία, αδυναμία, ανησυχία, πανικό, σύγχυση, θυμό, απογοήτευση, άγχος ή φόβο.
• Ενώ θέλω, δυσκολεύομαι να αλλάξω κάποια επιβλαβή συνήθεια ή συμπεριφορά.
• Βλέπω ότι επανέρχονται τα ίδια θέματα στη ζωή μου ή ότι κάνω τα ίδια λάθη, ξανά και ξανά στις σχέσεις μου.
• Αντιμετωπίζω δυσκολίες επικοινωνίας στις σχέσεις μου με άτομα του στενού περιβάλλοντος.
• Δυσκολεύομαι να βρω φίλους ή ερωτικό σύντροφο.
• Βίωσα ή έχω δει ένα τραυματικό γεγονός.
• Βίωσα την απώλεια ενός αγαπημένου προσώπου, σημαντικής φιλίας, σχέσης, αγαπημένου ζώου κατοικίδιου ή της δουλειά μου.
• Νιώθω ότι έχω «κολλήσει» σε μια σχέση.
• Η ζωή μου χαρακτηρίζεται από έλλειψη στόχων, αξιών και ιδανικών και δυσκολεύομαι να αναλάβω ευθύνες.
• Βίωσα κάποιο πρόβλημα υγείας και δυσκολεύομαι να προσαρμοστώ σε αυτό.
• Συντρίβομαι κάτω από το βάρος των περιστάσεων χωρίς να μπορώ να νιώσω ευχαρίστηση.
• Γέννησα πρόσφατα και έζησα αυτή την εμπειρία με πολλά κλάματα, απελπισία, απώλεια της ευχαρίστησης στις καθημερινές δραστηριότητες, απώλεια ενέργειας, προβλήματα στον ύπνο, ακόμα και όταν το μωρό μου έχει ανησυχία, κι εγώ έχω αισθήματα ενοχής και κενότητας.
• Έχασα πρόσφατα μια εγκυμοσύνη.
• Έχω την αίσθηση του «χαμένου», του «μπερδεμένου» ή ότι «έχω κολλήσει στη ζωή μου και τίποτα δεν προχωράει.
• Αισθάνομαι ότι “χάνω” τον έλεγχο και δεν είμαι κυρίαρχος/η της ζωής μου.
• Βασανίζονται από πιθανές ψυχογενείς σωματικές ενοχλήσεις, όπως: έλκος στομάχου, δερματικά εξανθήματα ή άσθμα.
• Όταν το σώμα μου μιλάει μέσα από τα συμπτώματα. Οι πονοκέφαλοι και οι ημικρανίες, οι πόνοι στον αυχένα, οι στομαχικές διαταραχές, το υπερβολικό άγχος και μια πληθώρα άλλων σωματικών συμπτωμάτων είναι ο τρόπος του σώματος να μου πει πως κάτι δεν κάνω καλά.

Όλα αυτά  είναι ενδείξεις ότι ίσως η ματιά ενός ειδικού να είναι διαφωτιστική να μας δείξει νέους τρόπους αντιμετώπισης των καταστάσεων, μέσα από τις οποίες θα νιώθουμε πιο χαρούμενοι και πιο δημιουργικοί στη ζωή μας.

Είναι κάποιες  φορές που ούτε ξέρουμε από πού να αρχίσουμε να ψάχνουμε το δρόμο, αυτό που έχει σημασία, όμως, είναι να μη σταματήσουμε.

Όσο απίστευτο και αν ακούγεται, το σώμα μας… μιλάει! Κάποιες φορές περισσότερο, άλλες λιγότερο, αλλά πάντα για τον ίδιο λόγο. Θέλει να μας βοηθήσει να ανακαλύψουμε τι το ενοχλεί και τι το ευχαριστεί. Το ακούμε όμως;

Ψυχοσωματικά συμπτώματα ονομάζονται τα σωματικά συμπτώματα που δεν οφείλονται σε κάποια οργανική ή παθολογική αιτία, η ένταση όμως και ο τρόπος που εκδηλώνονται, είναι παρόμοια με τη φύση των συμπτωμάτων που προκαλούνται από μια βιολογική ασθένεια.

Επιστημονικές μελέτες έδειξαν ότι όσο μεγαλύτερη είναι η σύγχυση και οι αντιφάσεις στην επικοινωνία μεταξύ των μελών μιας οικογένειας, όσο πιο άκαμπτοι είναι οι ρόλοι που διανέμονται στα μέλη της και όσο πιο “δυσ-λειτουργική” είναι η συναισθηματική του συναλλαγή, το πρόσωπο δεν αναπτύσσει την εσωτερική συγκρότηση που χρειάζεται για να χειριστεί την πολύπλοκη πραγματικότητα, με αποτέλεσμα να εμφανίζει σύμπτωμα είτε ψυχολογικά, είτε σωματικά, ή μπορεί να έχει εμφανιστεί στο ξεχωριστό αυτό μέλος της οικογένειας εξαιτίας των ιδιαίτερων περιστάσεων που συνέβησαν στη ζωή του.

Μερικά από τα συμπτώματα που συνδέονται με ψυχολογικούς παράγοντες είναι η νεύρωση στομάχου, το έλκος, η σπαστική κολίτιδα, άλλα γαστρεντερολογικά προβλήματα, η διάρροια – δυσκοιλιότητα, τα προβλήματα στην περίοδο, τα ουρολογικά προβλήματα, οι εξαρθρώσεις, οι κρίσεις λιποθυμίας, οι μολύνσεις στα μάτια, η απώλεια μαλλιών, η παχυσαρκία, η βουλιμία και η ανορεξία.

Η θεραπευτική εμπειρία έχει δείξει ότι τα λειτουργικά οργανικά συμπτώματα (πονοκέφαλοι, πόνοι στην πλάτη, στομαχικές διαταραχές, αρρυθμίες, κολικοί κ.λπ.) μειώνονται ή εξαφανίζονται σχετικά γρήγορα και μάλιστα συχνά πριν ακόμη γίνουν μεγάλες αλλαγές στον τρόπο που οι θεραπευόμενοι αντιμετωπίζουν τον εαυτό τους και τη ζωή. Φαίνεται ότι η απόφασή τους αυτή να εστιάσουν στην προσπάθεια να κατανοήσουν και να αλλάξουν τη ζωή τους, τον τρόπο που συνδέονται με τα πρόσωπα  γύρω τους και κυρίως τα μέλη της οικογένειάς τους, τους βοηθάει να ελέγχουν τη λειτουργία του οργανισμού τους. Από την άλλη, οι αρρώστιες που εκδηλώνονται σε κάποιο όργανο ή λειτουργία του οργανισμού, π.χ. καρδιά, στομάχι, νεφρά, πνεύμονες, κύτταρο, απαιτούν βαθύτερες ανακατασκευές των σεναρίων μας, των ρόλων μας, του κώδικα που υπάρχει πιθανά και δυο με τρεις γενιές πίσω.

Από την άλλη, η έλλειψη συμπτωμάτων δεν είναι ένδειξη καλής υγείας. Μπορεί να εκφράζει μια ακαμψία, με την έννοια ότι υπάρχει μια ολοκληρωτική αποσύνδεση των αρνητικά φορτισμένων βιωμάτων, τα οποία κάτω από μεγάλη πίεση, μπορεί να εκραγούν χωρίς προειδοποίηση, με απρόβλεπτες για τον άνθρωπο συνέπειες (π.χ. εγκεφαλικό, καρδιακό επεισόδιο κ.ά.).

Είναι σημαντικό λοιπόν να μην αγνοούμαι τα σημάδια που το σώμα μας δείχνει, γιατί το μόνο που καταφέρνουμε με αυτόν τον τρόπο είναι να αφήνουμε την αιτία που έχει δημιουργήσει τον πόνο να δυναμώνει και να συνεχίζει να δρα ύπουλα και με επικίνδυνο τρόπο εις βάρος του εαυτού μας …

Είναι χαρά να βλέπεις άλλους ανθρώπους να απελευθερώνουν τις πηγές της σοφίας που κρύβουν μέσα τους. Μερικές φορές νιώθω σαν κάποιος που ξεναγεί τους ασθενείς στο ίδιο τους το σπίτι, από δωμάτιο σε δωμάτιο. Τι καταπληκτικό δώρο να τους βλέπεις να ανοίγουν πόρτες δωματίων, όπου δεν είχαν ξαναμπεί ποτέ, να ανακαλύπτουν νέες πτέρυγες του σπιτιού τους, όπου βρίσκονται δικά τους εξόριστα κομμάτια – σοφά, όμορφα και δημιουργικά συστατικά της ταυτότητάς τους.

– Irvin Yalom

Ο μόνος φόβος που θα ΄θελα να νιώθεις μπροστά σε μια αλλαγή, είναι μήπως δεν μπορείς ν΄ αλλάξεις.
Να πιστέψεις πως είσαι δεμένος στο παρελθόν και να συνεχίζεις όπως παλιά, απαράλλαχτος.

– Χόρχε Μπουκάι

Στη αναζήτησή σου χρησιμοποίησε τις γνωριμίες σου, ανθρώπους που τους εμπιστεύεσαι: το γιατρό σου, τον ιερέα σου, το δάσκαλο του παιδιού σου και τους φίλους που έχουν κάνει οι ίδιοι θεραπεία να σου μιλήσουν για την εμπειρία τους αυτή, αλλά και να σου συστήσουν κάποιον ειδικό.

Μπορείς να πάρεις πληροφορίες από διάφορες πηγές (πχ. εκπαιδευτικά ιδρύματα στα τμήματα: ψυχιατρικής, ψυχολόγων, κοινωνικών λειτουργών όπως και σε κέντρα ψυχικής υγείας) και πρόσεξε ποια ονόματα επαναλαμβάνονται με ευνοϊκά σχόλια. Αυτά που λέγονται μπορεί να είναι οι καλύτερες συστάσεις για έναν θεραπευτή.

Επίσης, μπορείς να κάνεις μια μικρή έρευνα μέσω ίντερνετ, να διαβάσεις λίγα λόγια για το θεραπευτή, το βιογραφικό του, να δεις ποιας θεραπευτικής προσέγγισης είναι, αν είναι πιστοποιημένος από κάποιον σύλλογο θεραπευτών. Έτσι, θα έχεις περισσότερες πληροφορίες για να αποφασίσεις αν είναι ο/η κατάλληλος/-η ή όχι.

Αν δεν βρεις κάποιον ψυχοθεραπευτή στα περίχωρα, ψάξε και στις γειτονικές μικρές και μεγάλες πόλεις. Ίσως να αξίζει να ταξιδέψεις λίγο, για να βρεις έναν θεραπευτή με τον οποίο θα μπορέσεις να δουλέψεις. Αναζήτησε πάντως κάποιον που να έχει πραγματικά για ειδικότητά του την εργασία με ζευγάρια και οικογένειες, αντί να καταπιάνεται μ’ αυτήν τη δύσκολη δουλειά τυχαία και συμπτωματικά.

Πέρα όμως από την εμπιστοσύνη σ’ έναν σωστά εκπαιδευμένο θεραπευτή, το σπουδαιότερο, απ’ όσα πρέπει να λάβεις υπόψη σου είναι ο ίδιος ο θεραπευτής σαν πρόσωπο. Και για να κρίνεις αυτό το πρόσωπο, θα χρειαστεί σίγουρα να τον αφήσεις να δουλέψει μαζί σου για ένα διάστημα. Ίσως να χρειαστούν αρκετές συνεδρίες για να σχηματίσεις μια επαρκή ιδέα γι’ αυτόν, γιατί οι πρώτες εντυπώσεις είναι συχνά σε κάθε σχέση απατηλές.

Όπως κάθε σχέση, έτσι και στη θεραπευτική, είναι απαραίτητο να δοθεί χρόνος και μέσα σ’ ένα κλίμα εμπιστοσύνης και σεβασμού, να μπορέσει να αναπτυχθεί… να εξελιχθεί, ώστε να σου επιτρέψει να νιώσεις άνετα/βολικά, έτσι ώστε να την αξιοποιήσεις όσο το δυνατόν περισσότερο. 

Ναι. Η θεραπευτική διαδικασία έχει αρχή, μέση και τέλος. Έχει στάδια και φάσεις, που μπορεί σε κάποιον που ξεκινάει θεραπεία να μην είναι εμφανή, στην πορεία όμως είναι αρκετά διακριτά. Ξεκινά με μία βασική κατεύθυνση: ο θεραπευόμενος να νιώθει καλύτερα στο εδώ και τώρα. Τελειώνει τη στιγμή που από κοινού ο θεραπευτής και ο θεραπευόμενος κρίνουν ότι οι στόχοι έχουν επιτευχθεί.

Το να καταλάβει ο θεραπευόμενος ότι δεν χρειάζεται πλέον άλλη βοήθεια, δεν είναι και τόσο δύσκολο. Όταν έρχεται και λέει: «ότι η ζωή μου πηγαίνει καλύτερα, μπορεί να ταράζομαι από τις δυσκολίες της ζωής μου αλλά δεν καταρρέω, βιώνω τη ζωή μου, εμπιστεύομαι τις αποφάσεις μου, οι στόχοι μου έχουν επιτευχθεί, έχω κάνει αλλαγές στις σχέσεις μου, είμαι σε επαφή με τα συναισθήματά μου, κοιμάμαι καλύτερα, δεν έχω εφιάλτες, δεν υπάρχουν πια τα συμπτώματα που με έφεραν σε θεραπεία, βρίσκω ένα τρόπο να διαχειρίζομαι τα θέματα που προκύπτουν στην καθημερινότητά μου κ.ά.», διαισθάνονται και οι ίδιοι, ότι η θεραπεία σιγά – σιγά φθάνει στο τέλος της.

Σε κάθε περίπτωση, όμως, πριν τερματιστεί μια θεραπευτική διαδικασία, σημαντικό είναι να γίνει ανασκόπηση των όσων έχουν επιτευχθεί μέσα από αυτή, να δοθεί ο χρόνος και ο χώρος να εκφραστούν τα συναισθήματα και των δύο πλευρών και να ενθαρρυνθεί ο θεραπευόμενος να αντιμετωπίσει μόνος του τη ζωή του. Επίσης, σημαντικό είναι ο θεραπευτής να τονίσει τη δυνατότητα του θεραπευόμενου ότι μπορεί να απευθυνθεί ξανά σε αυτόν, εάν και εφόσον κρίνει ότι είναι αναγκαίο.

Η ευτυχία δεν εξαρτάται από αυτά που πετυχαίνεις, αλλά από την εσωτερική ηρεμία που έχεις

– Χόρχε Μπουκάι

Το να ζεις μέσα σε μια σχέση είναι δύσκολη δουλειά -τέχνη μπορώ να πω-
που απαιτεί λεπτούς χειρισμούς και ειδικές τεχνικές τις οποίες πρώτα διδάσκεσαι,
στη συνέχεια επεξεργάζεσαι, και μόνο αργότερα επιχειρείς να εφαρμόσεις με επιτυχία

– Χόρχε Μπουκάι

Στην ψυχοθεραπεία που γίνεται με “σωστό” τρόπο αναπτύσσεται ένα “είδος αγάπης” ανάμεσα στο θεραπευτή και το θεραπευόμενο. Μέσα σε αυτή τη σχέση εμπεριέχεται η έννοια τους νοιαξίματος και της φροντίδας του ενός για τον άλλον και είναι ένα συναίσθημα που αναπτύσσεται αμφίδρομα. Όμως το συναίσθημα αυτό δεν περιλαμβάνει την σεξουαλική έλξη, η οποία, όταν συμβεί να δημιουργηθεί, σηματοδοτεί και το τέλος της θεραπείας, διότι αποβαίνει καταστροφική.

Θεωρώ ότι πρόκειται για μία γνήσια ανθρώπινη σχέση που δίνει στο θεραπευόμενο τη δυνατότητα να εξερευνήσει τον εαυτό του, να τον παρατηρήσει, να σκεφθεί βαθύτερα σε σχέση με αυτόν, να αναπτύξει την προσωπική του δημιουργικότητα, να μάθει να συναναστρέφεται με τους άλλους πιο στενά και πιο ουσιαστικά, να μάθει να εμπιστεύεται και να μοιράζεται πράγματα που πριν ήταν αδιανόητο για τον ίδιο να κάνει κάτι τέτοιο.

Η εξάρτηση από τους άλλους αποτελεί μέρος της δυστυχίας μας και θα έπρεπε να απαλλαγούμε απ’ αυτήν.
Γιατί έτσι κρεμόμαστε από τη ζωή των άλλων επειδή ακριβώς δεν καταφέρνουμε να είμαστε αυτό που θα έπρεπε να είμαστε

– Μπλεζ Πασκάλ

Το να έχεις με κάποιους στενή επαφή δεν σημαίνει ότι τους εκμεταλλεύεσαι ή ότι ζεις πάντα ευτυχισμένος.
Σημαίνει ότι συμπεριφέρεσαι με εντιμότητα και μοιράζεσαι μαζί τους επιτυχίες και στεναχώριες.
Σημαίνει ότι υπερασπίζεσαι την ακεραιότητά σου, τροφοδοτείς την αυτοεκτίμησή σου και καλλιεργείς τις σχέσεις σου μ΄ εκείνους που σε περιβάλλουν.
Η κατάκτηση μια τέτοιας σοφίας είναι αναζήτηση ζωής και απαιτεί, μεταξύ άλλων, μεγάλη υπομονή

– Βιρτζίνια Σατίρ

Η ψυχοθεραπεία είναι ένα είδος πρόβας για την αληθινή ζωή. Ένας από τους τελικούς στόχους μιας “επιτυχημένης” θεραπείας είναι να βοηθήσει το άτομο να δημιουργήσει εποικοδομητικές και ανθεκτικές στο χρόνο σχέσεις, να καλλιεργήσει σχέσεις υγιείς όπου ο ένας στηρίζει τον άλλον. Αν αυτό επιτευχθεί, κάνει αυτομάτως τη θεραπεία να μην είναι αναγκαία. Από την εμπειρία μου, έχω διαπιστώσει πως είναι πολύ σπάνιο άνθρωποι με μεγάλο αριθμό καρδιακών φίλων να έλθουν για ψυχοθεραπεία, εκτός και αν αντιμετωπίσουν μία ξαφνική κρίση.