Η ομαδική θεραπεία είναι μια μορφή ψυχοθεραπείας που έχει αποδειχτεί εξίσου ή περισσότερο αποτελεσματική από την ατομική ψυχοθεραπεία για μια σειρά προβλημάτων. Η αναζήτηση της αυτογνωσίας είναι, επίσης, ένας λόγος για τον οποίο πολλοί άνθρωποι επιλέγουν την ομαδική ψυχοθεραπεία.
Το άτομο που έχει γνωρίσει και εμπιστευτεί τη διαδικασία της ατομικής ψυχοθεραπείας μπορεί να συνεχίσει τη διαδικασία της ψυχοθεραπείας του, με το να γίνει μέλος μιας θεραπευτικής ομάδας. Συνήθως αυτό επιτυγχάνεται όταν η σχέση που έχει δημιουργήσει με το θεραπευτή του είναι τέτοια που του εμπνέει εμπιστοσύνη και όταν έχουν προσδιοριστεί τα βασικά του θέματα και αιτήματα που θέλει να επεξεργαστεί μέσα σ’ αυτή τη διαδικασία.
Οι ομοιότητες μάς φέρνουν κοντά. Οι διαφορές μάς επιτρέπουν να επωφελούμαστε από τη σχέση μας
– Βιρτζίνια Σατίρ
Οι θεραπευτικές ομάδες λειτουργούν μία φορά την εβδομάδα για δύο ώρες, είναι ανοικτές σε νέα μέλη, που συνήθως δεν ξεπερνούν τα 10 άτομα. Βασίζονται στην αρχή της εμπιστευτικότητας και του σεβασμού στη διαφορετικότητα των άλλων και λειτουργούν με συγκεκριμένα όρια και κανόνες που προωθούν την ασφάλεια των μελών, καθώς και την εξέλιξη των δυνατοτήτων τους μέσα από την αλληλεπίδρασή τους με τους άλλους.
Με τη συμμετοχή τους σε μια θεραπευτική ομάδα, οι θεραπευόμενοι ανακαλύπτουν ότι υπάρχουν κι άλλοι άνθρωποι που έχουν ανάλογες εμπειρίες με τους ίδιους, νιώθουν παρόμοια με αυτούς και τελικά αισθάνονται ανακούφιση, γιατί με αυτόν τον τρόπο διαψεύδεται το αίσθημα μοναδικότητας των προβλημάτων τους, γεγονός που προκαλεί ανακούφιση και προτρέπει στην ενίσχυση της σύνδεσης με τα υπόλοιπα μέλη. Τα νεότερα μέλη της θεραπευτικής ομάδας, όταν έρχονται σε επαφή με παλαιότερα μέλη, που χάρη στη θεραπεία έχουν εξελιχθεί, νιώθουν ελπίδα και για τους ίδιους και έτσι μειώνεται και ο φόβος ή η αρνητική πεποίθηση ότι «τα πράγματα δεν πρόκειται να αλλάξουν».
Η ομάδα δεν είναι τίποτα περισσότερο από μία μικρογραφία του κόσμου. Ο τρόπος με τον οποίο αλληλεπιδρούν οι άνθρωποι στη ζωή τους δεν διαφέρει σε τίποτα από τον τρόπο που συμβαίνει μέσα σε μία θεραπευτική ομάδα. Ο θεραπευτής, λοιπόν, γνωρίζει αυτούς τους τρόπους και τις τεχνικές για να φέρει στην επιφάνεια τυχόν συμπλέγματα ή συγκρούσεις που κρύβονται πίσω από τις εκφράσεις των θεραπευομένων και να τους βοηθήσει, έτσι, να ξεμπερδέψουν το κουβάρι της ζωής τους. Η θεματολογία διευρύνεται, ενώ προσφέρονται και ευκαιρίες να “προβάρει” κανείς καινούριες συμπεριφορές και ρόλους στο “εδώ και τώρα”.
Η ανατροφοδότηση που εισπράττει κάποιο άτομο στην ομάδα από τις αντιδράσεις και την ανταπόκριση των υπολοίπων μελών στα ζητήματα που «ανοίγει» κατά τη θεραπευτική διαδικασία, συνήθως, το βοηθάει να συνειδητοποιήσει κάποιες δυσλειτουργικές του στάσεις, ή/και επαναλαμβανόμενα μοτίβα στη συμπεριφορά του, που μπορεί να δυσκολεύουν τις σχέσεις του με τους άλλους.
Η ομάδα μπορεί να αποτελέσει μια σημαντική πηγή νοηματοδότησης, υποστήριξης & δύναμης σε δύσκολες περιόδους, κατά τις οποίες κάποιο μέλος της αντιμετωπίζει έντονο άγχος και συναισθηματικό αδιέξοδο.
Γενικά, η ομαδική θεραπεία μπορεί να λειτουργήσει ως ένα βιωματικό εργαστήρι πειραματισμού, όπου τα μέλη μπορούν να δοκιμάζουν, με ασφάλεια, νέες στάσεις, πεποιθήσεις και συμπεριφορές, πριν τις εφαρμόσουν στην καθημερινότητά τους, εκτός ομάδος. Όσα έχουμε μάθει για τον εαυτό μας και τις σχέσεις μας με τους άλλους, τα έχουμε μάθει βιωματικά και βιωματικά μόνο μπορούμε να τα αλλάξουμε.
Σημαντικό, επίσης, είναι ότι οι συμμετέχοντες σε μια θεραπευτική ομάδα αυξάνουν τις γνώσεις τους γύρω από την ψυχική λειτουργία, το νόημα των συμπτωμάτων και τη λειτουργία των διαπροσωπικών τους σχέσεων.
Στόχος της ομαδικής θεραπείας είναι, μέσα σ’ ένα κλίμα αποδοχής, ανοιχτής επικοινωνίας και σεβασμού, να βοηθήσει τους ανθρώπους, μέσα από τη μεταξύ τους αλληλεπίδραση και το μοίρασμα παρόμοιων εμπειριών ζωής, να βρουν εναλλακτικούς τρόπους να αντιμετωπίσουν τα προβλήματά τους και τις συναισθηματικές τους δυσκολίες, όπως και να σχετίζονται με τους ανθρώπους στη ζωή τους, εκτός ομάδας, με τρόπο που να τους ικανοποιεί και να καλύπτει τις ανάγκες τους.