31 Ιούλ Tι να πεις σ’ ένα γονιό που έχει χάσει το παιδί του. | Psychologos-MariaKoraka.Gr
Tι να πεις σ’ ένα γονιό που έχει χάσει το παιδί του. Γραμμένο από μια μητέρα που έχει χάσει παιδί.
Η απόλυτη ψυχική καταρράκωση που προκαλεί ο θάνατος του παιδιού σου μπορεί να γίνει κατανοητή μόνο από εκείνους που την έχουν υποστεί. Τέσσερα χρόνια μετά, ακόμα κοιτάζω τον τάφο της κόρης μου με δυσπιστία. Η επίσκεψη στον τάφο του παιδιού μου είναι μια κατάσταση πέρα απ την πραγματικότητα. Είναι σαν να βρίσκομαι έξω από το σώμα μου και να παρακολουθώ κάποιον που δε γνωρίζω, να στέκεται εκεί αφήνοντας στο χώμα λουλούδια.
Είναι αυτή η δικιά μου ζωή;
Μόνο ένας γονιός μπορεί να κατανοήσει τον ισχυρό δεσμό που αναπτύσσει κανείς με το παιδί του. Αυτή η απόλυτη αθάνατη αγάπη που έχεις και αυτή η μνημειώδης επιθυμία που βρυχάται μέσα σου σαν μια πυρκαγιά να προστατέψεις αυτό το παιδί με κάθε κόστος. Λέγεται απ’ όλους ότι ένας γονιός θα έδινε τη ζωή του για το παιδί του, αλλά η δύναμη αυτού του συναισθήματος γίνεται κατανοητή μόνο όταν κάποιος φτάνει να ζει, ενώ το παιδί του όχι. Το να είσαι γονιός σημαίνει η καρδιά σου να είναι το πανωφόρι σου.
Αν έχετε ποτέ φανταστεί πως μπορεί να νιώσει κανείς χάνοντας το παιδί του, πολλαπλασιάστε το επί ένα τρισεκατομμύριο και φοβάμαι πως ούτε και τότε θα καταφέρετε να πλησιάσετε το συναίσθημα.
Σε πρώτο επίπεδο φαίνεται πως η κοινωνία αποδέχεται αυτήν την αφόρητη θλίψη και πως οι άνθρωποι είναι υποστηρικτικοί και δεκτικοί στο να μιλήσουν γι’ αυτό.
Παρόλ’ αυτά, στη δική μου περίπτωση, μ’ έχει εκπλήξει από τη μια η αυθεντική καλοσύνη και συμπάθεια κάποιων ανθρώπων, κι απ’ την άλλη έχω συχνά σοκαριστεί και απογοητευθεί από την παντελή έλλειψή τους.
Είναι απαραίτητο για τους πενθούντες γονείς να τους δίνεται η δυνατότητα να μιλούν και κυρίως να μπορούν να μιλούν ανοιχτά για τα συναισθήματά τους.
Έχω διαπιστώσει πως η κουβέντα είναι το μοναδικό φάρμακο για την ανακούφιση του πόνου.
Σαφώς και φίλοι και συγγενείς είναι υποστηρικτικοί, αλλά έχει αποδειχθεί, τουλάχιστον στη δική μου περίπτωση, πως υπάρχει ένα όριο στο πόσο η αμέριστη συμπαράστασή τους, η υπομονή, η κατανόηση, η ανυσυχία και η συμπάθεια διαρκεί.
Η αλήθεια είναι πως η κατάσταση είναι τόσο αφόρητα λυπηρή που προκαλεί απίστευτη συναισθηματική αποστράγγιση στους άλλους ανθρώπους.
Θέλω ν’ αναφέρω, για όλους τους άλλους γονείς εκεί έξω που αισθάνονται πως δεν έχουν από κάπου να πιαστούν, δέκα πράγματα που θα ήθελα όλοι να γνωρίζουν για την απώλεια ενός παιδιού.
Ίσως ένα από αυτά ν’ αλλάξει κάτι στη ζωή ενός πενθούντα γονιού.
1. Τέσσερα χρόνια μετά σηκώνομαι κάθε πρωί με ακριβώς την ίδια θλίψη που είχα τη μέρα που πέθανε η κόρη μου Ella. Η μόνη διαφορά πια είναι πως είμαι πολύ πιο εκπαιδευμένη να την κρύβω και έχω πια εξοικιωθεί με τον πόνο μου. Το σοκ έχει κάπως πια μετριαστεί, αλλά ακόμα και τώρα πιάνω συχνά τον ευατό μου να σκέφτεται πως “αυτό δεν μπορεί να συνέβη”, πως συνέβη σε κάποιον άλλον. Κι ενώ στην αρχή με ρωτούσαν όλοι πως νιώθω, κάποια στιγμή το ενδιαφέρον έπαψε. Πώς καταλάβατε, ποια πληροφορία είχατε για την κατάλληλη στιγμή, τη μέρα, την εβδομάδα, το μήνα που θεωρήσατε πια καλό να σταματήσετε να με ρωτάτε;
2. Σας παρακαλώ σταματήστε να μου λέτε πως απλά θέλετε να με ξαναδείτε χαρούμενη. Κανένας σας δεν το θέλει αυτό περισσότερο από εμένα, αλλά είναι κάτι που μπορεί ν’ επιτευχθεί μόνο με την πάροδο του χρόνου και το κυριότερο πρέπει να εφεύρω μια νέου τύπου “ευτυχία”. Η ευτυχία που κάποτε ένιωθα, αυτή η αίσθηση ξεγνοιασιάς, ποτέ δε θα επιστρέψει ακέραιη. Επιπλέον σ’ αυτή την κατεύθυνση θα βοηθούσε πολύ η υπομονή και κατανόηση των κοντινών μου ανθρώπων.
3. Σας παρακαλώ μη μου λέτε “Θέλω να σε ξαναδώ όπως ήσουν παλιά”. Ή ακόμα και σαν να μου φαίνεται ότι σήμερα πλησιάζεις τον παλιό σου εαυτό. Αυτό που βλέπετε είναι αυτό που είμαι τώρα. Αν μόνο μπορούσατε να καταλάβετε τη φρίκη που έχω υποφέρει θα καταλαβαίνατε πως μου είναι αδύνατο να ξαναγίνω ποτέ ο άνθρωπος που κάποτε γνωρίσατε. Μου έχουν πει ακόμα πως τα μάτια μου μοιάζουν στοιχειωμένα. Είναι περίεργο να το πεις αυτό σε μια μητέρα που έχει χάσει το παιδί της, αλλά είναι αλήθεια – είμαι στ’ αλήθεια στοιχειωμένη. Η γνώμη μου για τον κόσμο έχει πια αλλάξει, πράγματα και καταστάσεις που για μένα κάποτε ήταν σημαντικά τώρα πια δεν είναι και το αντίστροφο. Επιπλέον όταν μου λέτε την παραπάνω φράση, νιώθω πως υπονοείτε κι άλλα δυο πράγματα. Πρώτον ότι δε σας αρέσει αυτό που βλέπετε, αυτό που είμαι τώρα και δεύτερον πώς αν δεν ξαναβρώ τον παλιό μου εαυτό, θα φύγετε απ’ τη ζωή μου. Όπως και να ‘ναι να ξέρετε σε κανέναν δε λείπει περισσότερο ο παλιός μου “εαυτός” από εμένα την ίδια. Αυτή τη στιγμή πενθώ δυο θανάτους: πρώτον της κόρης μου και δεύτερον του παλιού μου εαυτού.
4. Αν επιλέξετε να θυμηθείτε τα γενέθλια της κόρης μου ή την ημέρα θανάτου της την πρώτη χρονιά, είναι απίστευτα εκνευριστικό αν δεν το ξαναθυμηθείτε τις επόμενες χρονιές. Νομίζετε ότι οποιαδήποτε επόμενα γενέθλια ή μαύρη επέτειος δεν είναι το ίδιο λυπηρή για εμένα; Επίσης μου τονίζει σαν μια τεράστια πινακίδα νέον με φωτεινά γράμματα πως εσείς έχετε προχωρήσει στη ζωή σας κι έχετε ξεχάσει την κόρη μου.
5. Σας παρακαλώ σταματήστε να μου λέτε πόσο τυχερή είμαι που έχω κι άλλα παιδιά και ιδιαίτερα μια ακόμα κόρη. Εγώ σας λέω κάτι τέτοιο; Εσείς γιατί το λέτε σε μένα; έχω θάψει μια κόρη, πώς μπορείτε να με θεωρείτε κατ’ οιονδήποτε τρόπο τυχερή;
6. Δεν είναι υγιές να κλαίει κανείς μπροστά σ’ ένα παιδί; Κάνετε λάθος. Είναι απολύτως υγιές να με βλέπουν να κλαίω, αφού είμαι θλιμμένη για το θάνατο της αδερφής τους. Όταν κάποιος πεθαίνει είναι απολύτως φυσιολογικό να κλαίμε. Αυτό που δε θα ήταν φυσιολογικό θα ήταν να μεγαλώσουν τα παιδιά μου σκεπτώμενα “δεν έχω δει ποτέ τη μαμά μου να κλαίει για το θάνατο της αδερφής μας”. Κάτι τέτοια θα περνούσε το μήνυμα πως είναι υγιές να κρύβεις τα συναισθήματά σου, ενώ προφανώς και δεν είναι.
7. Έχω ακόμα τέσσερα παιδιά, όχι τρία. Εάν εσείς θέλετε να αγνοείτε την τρίτη μου κόρη Ella που πέθανε, κάντε το, αλλά εγώ δε θα το κάνω. Έχω ακόμα τέσσερα παιδιά.
8. Υπάρχουν ακόμα κάποιες μέρες -τέσσερα χρόνια μετά- που εξακολουθώ να έχω ανάγκη να κρυφτώ από τον κόσμο και να σταματήσω για λίγο να υποκρίνομαι πως όλα γύρω μου είναι υπέροχα και πως νιώθω καλύτερα.
Σας παρακαλώ μη νομίζετε ότι παραιτήθηκα ή ακόμα χειρότερα μην είστε τόσο ανόητοι ώστε να σκέφτεστε τι στο καλό μου συμβαίνει. Φυσικά και ξέρω πως έχω έναν υπέροχο σύντροφο και πως τα παιδιά μου είναι εξαιρετικά και πως έχω ένα όμορφο σπίτι, αλλά ακόμα πενθώ.
Πιστέψτε με είναι πνευματικά εξοντωτικό να μεγαλώνεις τρία παιδιά και ταυτόχρονα να προσπαθείς να κρατήσεις έναν ισχυρό δεσμό με το σύντροφό σου. Και μάλλον εν αγνοία σας δεν έχω να διαχειριστώ μόνο τη δική μου θλίψη και πένθος, αλλά επίσης και με του συντρόφου μου και των άλλων μου παιδιών.
Θα ήταν προτιμότερο απλά να με συγχαίρατε για την οικογένειά μου, καθώς χρειάζεται αρκετή προσπάθεια δεδομένων των συνθηκών να κρατηθεί ενωμένη, σταθερή και ευτυχισμένη.
9. Νομίζετε πως δεν το πρόσεξα! Προς όλους τους γνωστούς, φίλους και συγγενείς που βρήκαν το όλο θέμα “θάνατος” καθώς και την αντιμετώπιση με τη θλίψη μου σκληρό γεγονός και κράτησαν κάποιες συγκεντρώσεις στις οποίες παλιότερα ήμασταν καλεσμένοι κρυφές ή απλά σταμάτησαν να μας καλούν σπίτι τους, πράγμα που οδήγησε στο να χάσουμε τις επαφές μας, θέλω να τους πω ότι άσχετα με τ’ ότι νομίζουν δεν διέφυγε της προσοχής μας.
Το πρόσεξα, αλλά ο λόγος που ποτέ δεν είπα κάτι είναι γιατί απλά δε θέλω να σπαταλώ τα λόγια μου με τέτοιες ανθρώπινες συμπεριφορές. Αν είμαι για κάτι ευχαριστημένη όμως, είναι για τ’ ότι δε χρειάζεται πια να σπαταλώ το χρόνο μου με ανθρώπους τόσο επιφανειακούς και σκληρούς. Δε χρειάζετε να φοβάστε. Εξακολουθώ να είμαι ο άνθρωπος που θα τρέξει δίπλα σας αν κάτι παρόμοιο σας συμβεί. Ίσως κάτι τέτοιο σας δώσει μια ένδειξη του πόσο φρικτό είναι.
10. Το πένθος για το παιδί σου διαρκεί για πάντα. Αν αναρωτιέστε πόσο καιρό ακόμα ο φίλος ή συγγενής σας θα πενθεί, η απάντηση είναι για πάντα. Μην τους βιάζετε να το ξεπεράσουν, μην ευτελίζετε τη θλίψη τους, μην τους κάνετε να αισθάνονται ενοχές για τη θλίψη τους όταν σας μιλούν, απλά ανοίξτε τ’ αυτιά σας κι ακούστε, ακούστε απλά αυτά που έχουν να πουν. Ίσως να μάθετε κάτι απ’ αυτούς. Μην γίνεστε σκληροί εγκαταλείποντάς τους, σκεφτείτε αυτούς κι όχι τον εαυτό σας.
Συχνά έχω πληγωθεί από φίλους που αγαπούσα και που πίστευα πως πάντα θα είναι στο πλάι μου με εγκατέλειψαν. Σταμάτησαν να με παίρνουν τηλέφωνο, να μου στέλνουν μηνύματα, να σχολιάζουν στη σελίδα μου στο facebook, καθώς και να μου λένε κάθε φορά που βρισκόμασταν τυχαία το ίδιο πράγμα: “συγγνώμη, γλυκειά μου, τρέχω και δε φτάνω”, “να βρεθούμε καμιά μέρα!” ή “μου έλειψες”. Η λίστα με παρόμοια σχόλια μπορεί να συνεχιστεί για πολύ ακόμα. Όμως εγώ δεν είμαι ο άνθρωπος που θα κυνηγήσει μια σχέση, που είναι ξεκάθαρο πως ο άλλος δεν θέλει. Ο καθένας από εμάς έχει μια συνείδηση κι ευτυχώς εγώ δε χρειάζεται να ζω με τη συνείδηση κάποιων ανθρώπων.
Ίσως νομίζετε πως υπάρχουν αρκετά άρθρα που στοχεύουν στην ενημέρωση κι ευαισθητοποίηση γύρω απ’ το φρικτό θέμα του πένθους για ένα παιδί, όμως ακόμα και οι μαρτυρίες γονέων είναι ένα σπάνιο γεγονός. Η θλιβερή πραγματικότητα είναι πως ελάχιστα στην πραγματικότητα λέγονται ή γράφονται. Σπανίως ακούς στα ΜΜΕ για το πένθος για ένα παιδί που πέθανε και την επίδραση του θανάτου του στους κοντινούς του ανθρώπους.
Πρόκειται για ένα γεγονός που μπορεί να διαλύσει ένα γάμο ακαριαία, ν’ αφήσει βαθιές πληγές στ’ αδέρφια ή ακόμα σύγχυση και θυμό. Συχνά τ’ άλλα αδέρφια είναι πολύ μικρά για να καταλάβουν, έχουν θυμό γιατί η οικογένειά τους δεν είναι πια όπως παλιά και ακόμα περισσότερο θυμό γιατί δεν αναγνωρίζουν πια τους γονείς τους. Το να χάσεις τον αδελφό ή την αδελφή σου είναι μεγάλη απώλεια, όμως το χειρότερο είναι όλα τ’ άλλα που χάνονται και που ποτέ δεν σου αναγνωρίζονται. Είναι μετρημένες στα δάχτυλα του ενός χεριού οι φορές που κάποιος με ρώτησε “πως τ’ αντιμετωπίζουν τ’ άλλα παιδιά;”
Συχνά θ’ ακούσετε ανατριχιαστικές λεπτομέρειες γύρω από τις συνθήκες θανάτου ενός παιδιού στα ΜΜΕ, αλλά η κουβέντα σταματά εκεί. Τόσα πολλά θα μπορούσαν να γραφτούν και να ειπωθούν ανοιχτά γύρω απ’ αυτό το ζήτημα. Είναι όμως απογοητευτικό, όχι μόνο για μένα, αλλά για όλους τους πενθούντες γονείς, ότι αυτό το θέμα αντιμετωπίζεται κυρίως με φόβο και σιωπή.
Καταλήγω πως οι άνθρωποι αισθάνονται άβολα με τέτοιες συζητήσεις και πραγματικά δεν καταλαβαίνω γιατί. Ίσως είναι τοσο τρομακτικό γεγονός που οι άνθρωποι δε θέλουν να ξέρουν, ούτε ν’ ακούν τίποτα γι’ αυτό. Ίσως φοβούνται ότι γνωρίζοντας πιο πολλά ίσως αποκτήσουν εμμονές με το θάνατο των δικών τους παιδιών και οι γονείς ήδη φοβούνται κι ανησυχούν αρκετά για τα παιδιά τους. Τι τους χρειάζεται άραγε μια επιπρόσθετη ανησυχία για το θάνατο ενός άλλου παιδιού;
Αναμφισβήτητα, ο ξαφνικός κι απρόσμενος θάνατος της κόρης μου Ella, ήταν το χειρότερο πράγμα που μου συνέβη στα 37 χρόνια ζωής μου. Αμφιβάλλω πως κάτι άλλο στο μέλλον μπορεί να συγκριθεί μ’ αυτό. Στην πραγματικότητα, παρακαλώ και προσεύχομαι καθημερινά, τίποτε άλλο τόσο συγκλονιστικό να μη μου συμβεί, αλλά η αλήθεια είναι πως κανείς δε μπορεί να μου το εγγυηθεί ούτε αυτό.
Δεν έχω μαντικές ικανότητες κι έτσι δεν μπορώ να ξέρω πως θα κυλήσει η ζωή μου από δω και μπρος. Πρέπει να ελπίζω πως τίποτε κακό πια δε θα συμβεί, όμως ταυτόχρονα έχω και το φόβο πως μπορεί και να συμβεί, καθώς συνέβη ήδη μια φορά. Και χωρίς να κατέχω κάποιο πτυχίο ψυχολογίας καταλαβαίνω πως αυτός μου ο φόβος είναι απόλυτα φυσιολογικός.
Αυτά που ένιωσα χάνοντας τη μικρή μου πριγκίπισσα ήταν τόσο απερίγραπτα φρικιαστικά, που πιστεύω πως δε θ’ αντέξω αν χρειαστεί να τα ξαναπεράσω.
Έχω αδειάσει – δεν έχω διαλυθεί- έχω απλά αδειάσει συναισθηματικά. Ξέρω πως όλη η ενέργεια που σπατάλησα τα τελευταία τέσσερα χρόνια δεν αναλώθηκε στο πένθος για την Ella. Ήταν κυρίως στην προσπάθεια να καταφέρω τους φίλους και τους συγγενείς να μπουν στη θέση μου, να με καταλάβουν. Κι αυτό με θυμώνει. Ενώ έπρεπε να πενθώ, εγώ σπαταλούσα το χρόνο μου υπερασπίζοντας τον εαυτό μου.
Πιθανότατα το γεγονός αυτό να με θυμώνει τόσο πολύ όσο κι ο θάνατος της κόρης μου. Πολύ θα ‘θελα να μην είμαι θυμωμένη. Ένας Θεός ξέρει πως σίγουρα δε μου χρειάζεται κανένα άλλο συναίσθημα, όμως δεν ξέρω πως να νικήσω το θυμό μου, ειδικά με κάποια από τα σχόλια ή τα λεγόμενα κάποιων ανθρώπων. Προσπαθώ να μιλήσω και να εξηγήσω, αλλά σπανίως ακούγομαι.
Δεν ξέρω αν απλά είναι έλλειψη βιβλιογραφίας γύρω από το θέμα ή αν απλώς οι άνθρωποι δεν θέλουν να διαβάζουν τέτοια πράγματα γιατί είναι απαίσια και δε θέλουν να σκέφτονται καν πως κάποιος που αγαπούν και νοιάζονται γι’ αυτόν περνάει τόσο δύσκολα. Πάντως γνωρίζω, πως αν μάθαινα πως κάποιος φίλος ή συγγενής μου ή ακόμα χειρότερα το παιδί τους, είχε διαγνωστεί με μια ασθένεια, αμέσως θα ανέτρεχα στο διαδίκτυο αναζητώντας πληροφορίες γι’ αυτή και πιθανούς τρόπους με τους οποίους θα μπορούσα να βοηθήσω. Γιατί λοιπόν να μην ισχύει το ίδιο και με το θάνατο ενός παιδιού;
Ίσως γιατί οι περισσότεροι άνθρωποι νομίζουν πως ξέρουν ήδη. Κι αυτό το βρίσκω εξοργιστικό. Ο θάνατος του δικού σου παιδιού είναι το χειρότερο πράγμα που μπορεί να συμβεί σ’ έναν άνθρωπο κι όμως οι περισσότεροι νιώθουν αρκετά ικανοί να συμβουλεύουν, να κρίνουν και να σκορπίζουν από δω κι από κει τα δήθεν σοφά τους λόγια, ενώ ουσιαστικά δε γνωρίζουν τίποτα για το θέμα. Ξεπέρασέ το, συχνά μας λένε. Μμμμ, να δω πώς θα το ξεπερνούσες εσύ αν ήσουν στη θέση μου!
Οι περισσότεροι άνθρωποι δε φαντάζονται καν πως τη στιγμή που γνωρίζω καποιον νέο άνθρωπο, αυτόματα νιώθω άβολα και τρομοκρατούμαι. Ξέρω πως μια απ’ τις πρώτες ερωτήσεις πιάνοντας κουβέντα θα είναι για την οικογένειά μου και το πόσα παιδιά έχω. Πολύ θα ήθελα να μη χρειάζεται ν’ απαντήσω την ερώτηση αυτή. Η ζωή μου θα ήταν πολύ πιο εύκολη έτσι. Κι όμως έχω ένα ακόμα παιδί. Τ’ όνομά της είναι Ella. Tώρα θα ήταν τεσσάρων χρονών, αλλά πέθανε όταν ήταν μόλις 19 ημερών. Δε χάθηκε- ξέρω πολύ καλά που βρίσκεται και τι της συνέβη- πέθανε.
Η Ella είναι το άλλο μου παιδί και δικαιούται ν’ αναφερόμαστε σ’ αυτή τόσο όσο και τα άλλα μου παιδιά. Έχω πει ψέματα στο παρελθόν λέγοντας πως έχω τρία παιδιά, αλλά μετά με πνίγουν οι ενοχές και θεωρώ πως δεν αξίζει τον κόπο. Για μέρες άκουγα την Ella να μου λέει “δε με υπολογίζεις πια εμένα, μαμά;” “Γιατί ντράπηκες να μιλήσεις για μένα;”
Όσο λοιπόν κι αν μου είναι δύσκολο να πω σε κάποιον που γνωρίζω ελάχιστα πως έχω και μια νεκρή κόρη, οι ενοχές του να μην την αναφέρω είναι χειρότερες. Δεν έχω τρία παιδιά, έχω τέσσερα και η κόρη μου δεν είναι μοναχοκόρη, αφού έχω κι άλλη μια. Κι όταν το αναφέρω, νιώθω πως πρέπει να κλείσω τα μάτια μου, να προστατέψω τη ραγισμένη μου καρδιά και να ελπίσω πως δε θα μου μπήξουν το μαχαίρι πιο βαθειά στην πληγή.
Αν κάποιος μπορούσε να μου απαντήσει στο ερώτημα γιατί οι άνθρωποι δίνουν τόσο πολλές συμβουλές σ’ ένα ζήτημα στο οποίο γνωρίζουν τόσο λίγα πράγματα, θα με βοηθούσε. Αυτό που μ’ έχει συγκλονίσει τόσο πολύ μετά το θάνατο της Ella είναι η έλλειψη συναίσθησης στους ανθρώπους. Η ικανότητα του να συναισθάνεσαι δεν είναι θέμα εξυπνάδας. Απλά προσπαθείς να βάλεις τον εαυτό σου στη θέση του άλλου, απλό δεν είναι; Κι όμως όχι! Μόνο σκεφτείτε πως θα θέλατε να σας συμπεριφερθούν οι άλλοι και εάν δε σας αρέσει μια συμπεριφορά μην την υιοθετείτε ούτε κι εσείς. Δεν ξέρεις ποτέ τι σου επιφυλάσσει η ζωή – ίσως μια μέρα να είσαι εσύ στη θέση μου!
Ελπίζω το άρθρο αυτό με τις σκέψεις μου να βοηθήσει έστω κι έναν άνθρωπο να καταλάβει έστω σ’ ένα βαθμό πως είναι η ζωή για ένα πενθούντα γονιό.
Samantha Hayward
~~{}~~
Μαρία Κορακά
Ψυχολόγος – ΨυχοΘεραπεύτρια | Κοινωνική Λειτουργός | Θεραπεύτρια Ζευγαριού & Οικογένειας
Έκφραση Ψυχής – Χώρος Συμβουλευτικής & Ψυχοθεραπείας για Ενήλικες & Εφήβους
Βουραϊκού 2 (Πελεκανέικα) – Πάτρα
Τηλέφωνο Επικοινωνίας : 6974 349 10